W świecie zdominowanym przez nowoczesne technologie wciąż nie brakuje osób ceniących sobie bardziej tradycyjne rozrywki. Jedną z nich jest układanie puzzli, o których słyszał zapewne każdy z nas. Jak się okazuje, te niewielkie kartonowe elementy na nowo wracają do łask, stanowiąc idealną rozrywkę nie tylko dla dzieci, ale dla całej rodziny.

Moda na puzzle stanowi aktualnie podobny fenomen jak powrót popularnych niegdyś gier planszowych. Chociaż jeszcze kilkanaście lat temu wydawało się, że nic nie pobije świata wirtualnego, coraz większa liczba osób decyduje się na powrót do klasyki. W czym tkwi fenomen puzzli, dlaczego warto je układać i w jaki sposób wpływają na rozwój dzieci? Na te pytania postaramy się odpowiedzieć w poniższym artykule.

Na czym polega układanie puzzli?

Puzzle to forma rozrywki, która polega na składaniu dużego obrazka z niewielkich elementów o charakterystycznych kształtach. Jak się okazuje, układanie puzzli to nie tylko wyśmienita zabawa, ale także doskonałe narzędzie edukacji. Dopasowując do siebie poszczególne fragmenty, można ćwiczyć wytrwałość, koncentrację, cierpliwość, a także precyzję. Układanie puzzli to również doskonałe ćwiczenie mózgu. Podczas składania pojedynczych elementów do pracy pobudzone zostają obie półkule – zabawa ta ma bowiem zarówno charakter działań logicznych, jak i analitycznych. Wymaga też użycia wyobraźni.

Kilka słów o historii puzzli

Za twórcę puzzli jest uznawany John Spilsbury (1739-1769), pochodzący z Londynu grawer i kartograf. Stworzył on pierwsze puzzle, które miały służyć przede wszystkim jako pomoc w nauce geografii. W celu ułatwienia przyswajania wiedzy naklejał drukowane mapy na cienkie mahoniowe deski i rozcinał całość wzdłuż granic państw. Brytyjki rytownik z całą pewnością nie spodziewał się, że jego wynalazek zyska tak szerokie grono zwolenników na całym świecie.

Forma pomocy opracowana przez Johna Spilsbury bardzo szybko rozprzestrzeniła się w całej Anglii i zaczęła być wykorzystywana również do nauczania wielu innych przedmiotów. Poza układankami dla dzieci zaczęto tworzyć puzzle dla dorosłych, które miały odpowiednią dla nich tematykę, np. ukazywały istotne wydarzenia historyczne czy ówczesne osobistości.

Poza Anglią puzzle rozprzestrzeniły się w drugiej połowie XIX wieku. Co istotne, uzyskiwanie dokładniejszych fragmentów pozwoliło zastosowanie pił włośnicowych do wycinania puzzli. Ponadto zaczęto ciąć obrazki na elementy, które nie miały kształtów przyjętych na rysunkach. Opracowywanie coraz bardziej wymyślnych wzorów sprawiało, że układanki stawały się coraz trudniejsze do ułożenia. Wraz z początkiem XX wieku rozpoczęto maszynowe wykrawanie fragmentów, co w dużej mierze przyczyniło się do obniżenia kosztów produkcji oraz spopularyzowania tej formy rozrywki.

Z jakich materiałów są tworzone puzzle?

Wraz z biegiem czasu zmianie ulegał materiał, z którego tworzone były puzzle. Początkowo obrazki powstawały głównie na sklejkach, natomiast dzisiaj najbardziej znane są układanki kartonowe, których podłoże stanowi karton o gramaturze ok. 1000g/m2.

Wymyślono również puzzle z tworzyw sztucznych, które najczęściej są wykorzystywane w układankach trójwymiarowych. Na rynku dostępne są także zabawki z drewna, idealne dla osób stawiających na ekologiczne rozwiązania.

Puzzle dla mózgu

Jak już wyżej wspomniano, układanie puzzli to nie tylko doskonała rozrywka, ale także wyśmienity sposób na ćwiczenie mózgu. Ten najważniejszy narząd ludzki jest złożony z dwóch półkuli, spośród których jedna jest bardziej aktywna podczas przeżywania emocji oraz działań kreatywnych, natomiast druga jest odpowiedzialna za procesy matematyczne, logiczne oraz werbalne. I chyba nikogo nie trzeba przekonywać, że sprawny mózg to taki, w którym obie półkule są równomiernie rozwijane. A w tym może pomóc właśnie układanie puzzli.

Z poziomu układu nerwowego dopasowywanie do siebie niewielkich elementów o specyficznych kształtach przypomina niezwykle wymagający trening, za którego sprawą neurony zostają pobudzone do działania. A z tym wiąże się wiele różnego rodzaju korzyści, chociażby takich jak zwiększona wydajność komórek nerwowych czy lepsze ich odżywienie. Co ciekawe, układanie puzzli odgrywa też niebagatelną rolę, jeśli chodzi o ludzką pamięć. Badania przeprowadzone przez specjalistów wykazały, że osoby w podeszłym wieku, które regularnie układają puzzle, są znacznie mniej narażone na demencję czy utratę pamięci.

Składanie obrazków z niedużych fragmentów poprawia również funkcjonowanie tzw. pamięci roboczej. Zmusza pamięć do aktywnego przetrzymywania informacji co do odnalezionych już elementów, a także zapamiętywania, jakie puzzle należy w danym momencie odnaleźć. Co więcej, układanie puzzli niezwykle skutecznie rozwija zdolności przestrzenne oraz wzrokowe.

W jaki sposób układanie puzzli wpływa na rozwój dziecka?

O tym, że zabawa puzzlami w naturalny sposób stymuluje prawidłowy rozwój mózgu, już wiadomo. To jednak jeszcze nie wszystko. Próbując dopasować właściwy fragment do części obrazka, maluch ćwiczy chwytność palców oraz precyzję wykonywanych ruchów. Składanie obrazków sprzyja także zwiększeniu widzenia przestrzennego. Zdolność ta jest szczególnie ważna dla rozwoju późniejszych umiejętności matematycznych i logicznych.

Zabawa puzzlami to równocześnie doskonałe przygotowanie do dalszej nauki czytania i pisania. Naukowcy dowiedli ponadto, że układanie puzzli jest w bezpośredni sposób związane z rozwojem obszarów odpowiedzialnych za spostrzegawczość oraz zdolności związane z różnicowaniem figur. Warto też dodać, że podsuwając dziecku układanki we wczesnym dzieciństwie, umacniamy jego myślenie przyczynowo-skutkowe i rozwijamy wiarę we własne możliwości.

Jakie puzzle wybrać dla dziecka?

Drewniane, tekturowe, piankowe, przestrzenne… na rynku można znaleźć ogromny wybór puzzli, nic więc dziwnego, że nie jest łatwo wybrać te najbardziej odpowiednie dla dziecka. Poza tradycyjnymi puzzlami do wyboru mamy także układanki w formie kostek, przeznaczone do układania na podłodze oraz magnetyczne.

Wybierając puzzle, warto zadbać przede wszystkim o to, aby były one w pełni bezpieczne dla naszej pociechy. To przecież zabawka, dlatego powinna zostać wykonana z materiałów poddanych kontroli, posiadających odpowiednie certyfikaty jakościowe. Podczas zakupu, dobrze jest też uwzględnić wiek i zainteresowania dziecka, ponieważ atrakcyjne będą dla niego tylko właściwie dostosowane układanki.

Kiedy podsunąć dziecku puzzle?

Zabawę w układanie prostych, kilkuelementowych obrazków, można zacząć już z 18-mesięcznym malcem. To właśnie na tym etapie dziecko zaczyna odkrywać otoczenie, rozróżniać kolory i kształty. W takim wieku maluchowi najlepiej podsunąć kolorową układankę składającą się z odpowiednio dużych fragmentów, by wyeliminować ryzyko połknięcia.

Zaznajamianie dziecka z puzzlami o większych elementach można natomiast zacząć około trzeciego roku życia. Wybierając puzzle dla trzylatka najlepiej zacząć od małych obrazków, które powinny być wyraźne, jego barwy zdecydowane, a ukazane elementy rozdzielone widocznymi konturami. Maluchowi na pewno przypadną do gustu układanki z ulubionym bohaterem z bajki – Kubusiem Puchatkiem, Myszką Miki, Czerwonym Kapturkiem, Kaczorem Donaldem itp.

Puzzle również dla młodzieży

Składanie obrazków z niewielkich elementów to doskonała rozrywka nie tylko dla kilkulatków, ale także dla starszych dzieci. Zabawa puzzli znakomicie pobudza wyobraźnię, rozwija zdolności społeczne, a także uczy kreatywności. To także bardzo dobre zajęcie wyciszające, które sprzyja nauce koncentracji, wytrwałości i wymaga działania zorientowanego na cel. Oczywiście puzzle przeznaczone dla nastolatków różnią się od tych, które znajdziemy w sklepach dla dzieci. Tego typu układanki na ogół składają się z większej liczby elementów mających mniejszy rozmiar, a układany obrazek jest bardziej skomplikowany.

Dlaczego warto układać puzzle razem z dziećmi?

Ważne jest, aby puzzle układać razem. Dzieci potrzebują bliskości oraz uwagi rodziców, a wspólna zabawa to doskonały sposób na wzajemne poznawanie się oraz zacieśnianie więzi rodzinnych. Co więcej, bawiąc się razem z pociechą, rodzic ma szansę, by wzmocnić swój autorytet i stać się dla niej wzorem do naśladowania.

W razie potrzeby opiekun może pomóc maluchowi w układaniu obrazka, ale nie powinien rozwiązywać za niego łamigłówki. Dzięki puzzlom dzieci mogą uczyć się nie tylko koncentracji, wytrwałości czy precyzji ruchów. W ten sposób mogą też zaznajamiać się z literami, cyframi, zwierzętami, kolorami, nazwami kontynentów itp. A wszystko poprzez zabawę.

Jak skutecznie układać puzzle?

Uporanie się z wieloelementowym obrazkiem z całą pewnością nie jest łatwym zadaniem. Jednak istnieje kilka sprawdzonych sposobów, dzięki którym układanie puzzli może być nie tylko o wiele łatwiejsze, ale i przyjemniejsze.

Na początku warto wybrać jeden z puzzli, od którego rozpoczniemy całą zabawę. Możemy znaleźć fragment, który np. najbardziej nam się podoba lub czymś szczególnym przykuł naszą uwagę. W ten prosty sposób stworzymy centrum układanki, element, wokół którego skupi się następnie cała akcja.

Kolejną wskazówką pomocną przy składaniu obrazka z puzzli jest odpowiedzialne planowanie. Zanim rozpoczniemy zabawę w układanie, warto zastanowić się, co zamierzamy zrobić z ułożonym widokiem. Jeżeli po skończeniu elementy mają trafić z powrotem do opakowania, wówczas nie ma większego znaczenia, gdzie będziemy je układać. W sytuacji, kiedy chcielibyśmy stworzony obrazek np. powiesić na ścianie, dobrze jest przygotować odpowiedni materiał do podklejenia.

Dużych, liczących sobie kilkaset czy nawet kilka tysięcy elementów puzzli, nie da się ułożyć w jeden dzień. Dlatego przed przystąpieniem do układania fragmentów, warto znaleźć miejsce, w którym będziemy mogli bez obaw pozostawić niedokończony obrazek. Ciekawym rozwiązaniem jest także specjalna walizka lub mata do puzzli.

Samych sposobów na układanie puzzli jest sporo, a najbardziej popularny polega na segregowaniu elementów. Fragmenty można sortować ze względu na kolor, kształt lub uwzględniając oba te czynniki. I najważniejsze – nie wolno poddawać się frustracji. Pamiętajmy, że układanie puzzli ma być przede wszystkim świetną zabawą, w której może uczestniczyć cała rodzina. Jeśli czujemy się zmęczeni, możemy sobie zrobić krótką przerwę. Chwila oddechu doda nam nowej energii i sprawi, że z zapałem przystąpimy do dalszego układania.